birleşik eylem ne demek?

Birleşik Eylem (Birleşik Fiil)

Birleşik eylem ya da birleşik fiil, tek başına bir anlam ifade etmeyen iki veya daha fazla kelimenin bir araya gelerek oluşturduğu fiillerdir. Birleşik eylemler, anlam ve yapı bakımından farklı türlere ayrılır.

Birleşik Eylemlerin Çeşitleri:

1. Yardımcı Fiille Kurulan Birleşik Eylemler: İsim soylu bir sözcük ile etmek, olmak, kılmak, buyurmak gibi yardımcı fiillerin birleşmesiyle oluşur. Bu tür eylemlerde asıl anlam isim soylu sözcükte bulunur.

   • Örnek: Hasta olmak, Yardım etmek, Memnun kaldım

2. Kurallı (Özel) Birleşik Eylemler: Fiil kök veya gövdelerine belirli ekler getirilerek oluşturulan ve belirli anlamlar (tezlik, yeterlilik, sürerlik, yaklaşma) katan birleşik eylemlerdir.

   • Tezlik Fiili: Fiil + -iver- ekiyle yapılır. Bir işin çabucak, aniden yapıldığını belirtir.
     • Örnek: Düşüverdi, Geliverdi
   • Yeterlilik Fiili: Fiil + -ebil- / -abil- ekiyle yapılır. Bir işi yapmaya gücü yetme veya bir işin yapılma olasılığını belirtir.
     • Örnek: Yapabilirim, Gidebilirsin
   • Sürerlik Fiili: Fiil + -edur-, -egel-, -ekal- ekleriyle yapılır. Bir işin sürekliliğini, devam ettiğini belirtir.
     • Örnek: Bakakalmak, Geledurmak, Yazagelmek
   • Yaklaşma Fiili: Fiil + -eyaz- ekiyle yapılır. Bir işin neredeyse gerçekleşmek üzere olduğunu belirtir.
     • Örnek: Düşeyazdı, Öleyazdı

3. Anlamca Kaynaşmış (Deyimleşmiş) Birleşik Eylemler: İki veya daha fazla sözcüğün bir araya gelerek kalıplaşması ve yeni bir anlam kazanmasıyla oluşan birleşik eylemlerdir. Bu tür eylemlerde sözcükler genellikle kendi anlamlarından uzaklaşır.

   • Örnek: Gözden düşmek, El vermek, Baş vurmak

Önemli Notlar:

• Birleşik eylemler, cümlenin anlamını zenginleştirir ve ifade gücünü artırır.
• Birleşik eylemlerin doğru kullanımı, dilin doğru ve etkili kullanılması açısından önemlidir.
• Birleşik eylemleri diğer kelime gruplarından ayırmak için yapısını ve anlamını iyi analiz etmek gerekir.

İlgili Kavramlar:

• Yardımcı Fiil
• Fiil
• Deyim